 |
Chuyện xưa kể rằng, vào thời cổ đại, sau các trận chiến, bên
thắng cuộc cắt thủ cấp của người bên thua, rồi thay nhau đá đầu lâu lăn lóc trên
đất, để mua vui! Hình ảnh của các cuộc vui đó hãi hùng quá, nên không ai dám đưa
vào sử sách. Cuối cùng, tất cả chỉ là truyền thuyết; không ai biết có thật hay
không. Có người cho đó là khởi điểm của môn thể thao “đá banh” vì đầu lâu có kích
thước tương tự với trái banh trong thời cận đại; và ngày xưa người ta không có
phương tiện để thiết kế trái banh như bây giờ.
|
|
Người ta cho rằng môn thể thao đá banh bắt nguồn từ trò chơi Xúc Cúc (Cuju hay Thúc Cúc) ở Trung quốc vào thời nhà Hán (khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên). Lúc ban đầu trò chơi này dành cho nhóm người thượng lưu; về sau được cải tiến thành môn thể thao dành để huấn luyện binh sĩ.
|
Ngày xưa, trái banh được làm bằng vải, khâu thành hình cầu, bên trong nhồi lông chim để cho banh được nhẹ và cứng; người chơi chỉ được phép sử dụng chân mình (vì vậy nên môn thể thao này còn được gọi là môn túc cầu). Trái banh còn được nghệ nhân khéo tay dùng dây mây để đan thành 1 trái banh vừa nhẹ, vừa cứng như trong hình bên phải. Ngày nay, ở các quốc gia chưa phát triển, trẻ em nghèo dùng đủ loại vật liệu phế thải (như vải rách, dây nhợ, …) để làm trái banh dã chiến như trong hình bên trái. Hình thức không quan trọng, tinh thần thể thao là trên hết! |
 |
Ở quê nhà, trẻ con chỉ cần tìm 1 trái banh, rồi rủ nhau chơi đá
banh. Không cầu kỳ, đòi hỏi phải mang giày gì, mặc áo quần gì và tất cả phải có
bao nhiêu người. Sân banh có thể chỉ là 1 mảnh đất trống bằng phẳng, đủ rộng để
chúng tha hồ chạy nhảy, sân không cần phải có cỏ. Thời gian chơi đá banh được
giao ước trước khi chơi, không bị ràng buộc bởi qui định của các nhóm khác, và cứ
tha hồ chơi cho đến khi cha mẹ lên tiếng gọi về. Gôn (goal) “dã chiến” có thể là
2 cây có sẵn trên “sân banh”, hoặc là 2 nhánh cây tạm cắm trên sân; hoặc đơn giản
hơn với 2 viên đá đủ lớn để người chơi có thể nhìn thấy. Trò chơi đá banh của
trẻ con đơn giản lắm; chúng chỉ cần tranh nhau để đoạt được banh và “sút” vô gôn.
Vui nhất là khi “phá lưới”; đó là khi thủ môn không chặn được banh, để banh lọt
vô gôn. Vô hình trung, trẻ con được dịp tập luyện thân thể và tập cách tranh đua
mà chúng không hề biết đó là 1 hình thức của “thể thao”. Niềm vui của những ngày
thơ ấu tiếp tục kéo dài trong nhiều năm tháng về sau, mãi mãi không hề phai.
 |
| Banh Ah Rihla (World Cup 2022) |
 |  |
Mỗi trận đá banh gồm 2 hiệp, mỗi hiệp 45 phút với 15
phút nghỉ giải lao giữa 2 hiệp. Nếu sau 2 hiệp, tỷ số của 2 đội vẫn hoà, trận đấu
sẽ được kéo dài thêm 2 hiệp phụ, mỗi hiệp 15 phút, không có nghỉ giải lao. Nếu
sau đó, tỷ số của 2 đội vẫn hoà, 2 đội phải thay nhau đá luân lưu (phạt đền, hay penalty kicks), mỗi bên được đá
5 lần.
Mỗi trận đá banh đều có 1 trọng tài chính (chạy theo cầu thủ trên sân) và
2 trọng tài biên (kiểm soát banh ra khỏi đường biên) điều
khiển trận đấu và phạt cầu thủ nào không tuân theo luật chơi. 3 loại phạt thông
thường là: việt vị (offside), thẻ vàng (yellow card) và thẻ đỏ (red card). Nói chung thì bị phạt 2
thẻ vàng, tương đương với bị phạt 1 thẻ đỏ; cẩu thủ phạm lỗi thẻ đỏ sẽ bị đuổi ra khỏi
sân. Đôi khi trọng tài ghép tội phạt đền cho đội bị tấn công, khi có người
trong đội bị tấn công phạm lỗi phạt thẻ vàng trong vùng cấm địa của đội họ. Bây
giờ, người ta đã đem kỹ thuật tân tiến vào trận đá banh để giúp trọng tài
giám sát trận đấu hữu hiệu hơn, thí dụ như VAR (Video Assistant Referee - giúp trọng tài quay lại video để
thấy chính xác hơn), OFFSIDE (tự động báo cáo lỗi việt vị trong VAR) và Goal (báo
cáo chính xác banh đã lọt lưới).
 |
 |
 |
Những chi tiết lỉnh kỉnh phía trên chỉ giúp những ai chưa biết
gì về đá banh. Người xem đá banh thường không quan tâm đến những thứ lẻ tẻ đó,
vì 3 lý do:
1.
họ
muốn đội họ ủng hộ sẽ thắng (và có thể họ sẽ thắng cược!);
2.
họ
muốn chờ xem những cú lừa banh và đá banh ngoạn mục;
3.
họ
chờ đợi những giây phút căng thẳng trong các cú phạt đền.
Cũng có 1 số người xem đá banh, nhưng họ lại quan tâm đến các khía cạnh khác, thí dụ như yếu tố nào ảnh hưởng đến
quỹ đạo của banh, tạo hoạt hình cho cầu thủ đá banh dựa theo điều kiện của người
xem hoạt hình …
1. Cá cược
Vào thời buổi bây giờ (năm 2022) người thích đỏ đen có thể cược
đá banh online dễ dàng. Trang https://www.arlesavignon.net/ tóm tắt và xếp hạng 12 nhà cái hiện được nhiều người chiếu cố;
có xuất xứ từ Đài Loan, với nhiều nhà tài trợ khác nhau. Trang https://cadobongda.club/ giới thiệu 5 nhà cái được chọn lọc, cùng với khá nhiều các nhà cái khác. Cả 2 trang này đều giải thích cách cược, cộng thêm chi
tiết về việc đăng ký, trả tiền và rút tiền. Bạn có thể đặt cược trước, hoặc vài
phút sau khi trận đấu bắt đầu. Nếu bạn
chưa quen với thuật ngữ cá cược, mời bạn xem tiếp.
Trong mỗi trận đấu, luôn luôn có 1 đội trên (đội chủ nhà, hoặc
đội mạnh thế hơn, được viết tắt là H (HOME); còn đội kia là A (AWAY). Khi 2 đội
hòa nhau người ta viết D (Draw).
Nói chung thì có 3 loại cược: kèo châu Âu, kèo Tài/Xỉu và kèo
châu Á. Bạn có thể cược cho kết quả hiệp 1 hoặc cho cả trận. Ký hiệu thường dùng
là
- HH: Cửa
cược cho đội chủ nhà thắng ở cả hiệp 1 và thắng cả trận.
- HA:
Trường hợp đội chủ nhà thắng trong hiệp 1 nhưng đội khách lại thắng toàn
trận đấu.
- AA: Trường
hợp đội khách thắng ở cả hiệp 1 và toàn bộ trận đấu.
- HD:
Trường hợp đội chủ nhà chiến thắng trong hiệp 1 nhưng cả trận đấu hai đội
hòa nhau.
- DD:
Trường hợp hai đội hòa nhau trong cả hiệp 1 và toàn trận.
- DH:
Trường hợp hai đội hòa nhau trong hiệp 1 trận đấu, nhưng đội chủ
nhà lại thắng toàn trận.
- AH:
Trường hợp đội khách thắng trong hiệp 1 và đội nhà thắng trong toàn trận đấu.
- DA:
Trường hợp hai đội hòa nhau trong hiệp 1 và đội khách thắng cả trận đấu.
- AD:
Trường hợp đội khách thắng ở hiệp 1 và cả trận sẽ hòa nhau.
Tỷ lệ là con số mà nhà
cái đưa ra: nếu bạn thắng, bạn sẽ nhận được số tiền bạn đặt cược + tỷ lệ *
tiền đặt cược. Tỷ lệ của các nhà cái
khác nhau, vì vậy bạn nên xem nhà cái
nào có đăng tỷ lệ cao hơn, trước khi cược.
Kèo Châu Âu
Trong loại kèo Châu Âu, người chơi chỉ chú ý tới đội thắng,
đội thua hoặc trường hợp 2 đội hòa nhau. Tỷ số thắng thua không quan trọng. Kèo
Châu Âu còn được viết là kèo 1X2:
- 1: đội
chủ nhà giành chiến thắng.
- X: ký
tự thể hiện kết quả hòa.
- 2: đội
khách giành thắng lợi.
Tiền thắng cược tùy theo tỷ lệ do nhà cái đặt ra; thí dụ như:
o
đội
A = đội chủ nhà; đội B = đội khách
o
tỷ lệ: x 2 + 0.70; 2.65 và 3.30
o
tiền
cược = 100 đô
o
người
chơi sẽ nhận được 100 (x 2 + 0.70) đô = 270 đô, nếu đội A thắng
o
người
chơi sẽ nhận được 100 x 2.65 đô = 265 đô, nếu đội A thua
o
người
chơi sẽ nhận được 100 x 3.30 đô = 330 đô, nếu đội A hòa
Loại kèo này còn được biết dưới tên O/U (Over Under). Nhà cái đưa ra 1 mốc tài xỉu; thí dụ như
trong “Kèo tài xỉu 2”, mốc tài xỉu đưa ra là hai, không cần biết đội nào sẽ thắng. Người chơi đặt “Tài” ở kèo đấu này
chỉ thắng cược lúc số bàn thắng nhiều hơn 2 bàn. Nếu đặt “Xỉu” thì người đó thắng
kèo này nếu số bàn thắng ít hơn 2 bàn. Nếu số bàn thắng đúng bằng 2 thì người
chơi được hoàn tiền. Tương tự như vậy cho các kèo tài/xỉu khác. Tiền thắng cược sẽ dựa theo tỷ lệ nhà cái đặt ra.
Nói chung thì đây là loại kèo chấp (banh). Trong danh sách các trận đấu do nhà cái đặt ra, đội có tên in đậm là đội chấp kèo (có tỷ lệ thắng
cao hơn), đội không in đậm là đội được chấp (có tỷ lệ thắng thấp hơn); nếu 2 đội
được nhà cái bắt kèo đồng banh, không có tỷ lệ chấp thì cả 2 tên đội đều không
được in đậm. Tiền thắng cược tùy theo tỷ lệ do nhà cái đặt ra.
Kèo đồng banh là kèo không chấp banh; nếu bạn chọn
đội A thắng (không cần biết tỷ số) với số tiền cược 100 đô thì nếu đội A thắng,
bạn sẽ nhận được 100 (1 + tỷ lệ nhà cái
đặt ra cho đội A) đô. Nếu đội A không thắng, bạn sẽ thua 100 đô. Nếu đội A hòa
với đội B, nhà cái hoàn tiền cược lại cho bạn.
Kèo ¼ hay kèo đồng banh nửa trái, được viết dưới dạng 0.25 hoặc 0 –
0.5; có nghĩa là đội cửa trên sẽ chấp đội cửa dưới 0.25 trái. Nếu như đội cửa
trên thắng, bạn sẽ chỉ thắng nửa tiền. Ví như đội cửa trên hòa, bạn sẽ thua nửa
tiền. Nhưng giả dụ đội cửa trên thua, các bạn sẽ mất phần lớn số tiền cược.
Kèo ½ hay kèo chấp nửa trái, được viết dưới dạng 0.5. Bạn sẽ thắng
khi đội chủ nhà thắng trận, không quan trọng tỷ số. Nếu đội khách (đội cửa dưới)
thắng thì người chọn đội cửa dưới sẽ thắng cược. Và nếu như hai đội hòa nhau
thì người chơi chọn cửa dưới sẽ thắng.
Kèo chấp 1, được viết dưới dạng 1. Đội cửa trên
sẽ chấp đội cửa dưới 1 trái. Nếu đội cửa trên thắng với tỷ số cách xa từ 2 bàn trở
lên, người chọn đội cửa trên sẽ thắng cược. Nếu như tỷ số cách biệt chỉ là 1
bàn độc nhất, hai đội sẽ hòa kèo, người chơi nhận lại tiền cược. Nếu như đội cửa
dưới thắng trận (không cần biết tỷ số) thì người chơi chọn đội khách sẽ thắng.
Ngoài ra, còn có thêm nhiều loại kèo chấp khác, cũng như các loại kèo khác ít thông dụng hơn, thí dụ như: Cược Phạt Góc, Cược Thẻ Phạt, Cược Ném Biên,
Cược Đá Phát, Cược Phát Bóng, Cược Thay Người, Cược Việt Vị, Cược Phạt Đền,
Cược Vòng Đấu Bảng, Cược Đội quán quân,
Cược Đội Xuống Hạng, Cược Đội Thăng Hạng, Cược Vua Phá Lưới…
2.
Cú lừa banh và đá banh
Thời đó, đi đến đâu cũng nghe người ta nói về Đệ nhất thủ môn Á châu Phạm Văn Rạng (1934 – 2008), một trong những thủ môn xuất sắc nhất trong lịch sử đá banh của Việt Nam Cộng Hòa. Năm 1966, ông được mời vào đội tuyển Ngôi sao châu Á, thi đấu với CLB Chelsea của Anh quốc và dành được chiến thắng với tỷ số 2-1. Các báo Malaysia đồng thanh khen ngợi: thủ môn Phạm Văn Rạng từ Việt Nam là người có công lớn nhất cho chiến thắng của đội tuyển châu Á. Tiếc thay, sau trận đấu để đời ấy, ông từ giả với bóng đá, trở về làm người công chức quèn và sau 1975, ông phải sống đời cơ cực cho đến khi lìa đời vì đột quỵ. Tất cả rồi chỉ còn là những kỷ niệm thật đẹp của 1 thời.
Ngày nay phần lớn các trận đá banh đều được trực tuyến truyền hình khắp năm châu, trên các đài truyền hình địa phương, hoặc trên mạng lưới Internet. Ai không có dịp xem trực tuyến, có thể thâu hình trong PVR (Personal Video Recorder) để xem sau. Nhiều fans hâm mộ còn tung lên YouTube những video cho các màn hào hứng, nên người ta không còn lo ngại mình lỡ dịp xem đá banh. Nhiều người hâm mộ có tiền và có thời giờ, không ngần ngại đến sân banh để xem các trận đá banh quốc tế, mặc dầu họ ở xa sân banh đó nửa vòng trái đất.
Khi xem đá banh trực tiếp tại sân banh, người xem cảm thấy sảng
khoái với những tiếng reo hò cổ vũ, tiếng trống thúc dục ủng hộ đội banh “gà nhà”.
Chung quanh sân banh và phía trên sân cỏ, có hàng trăm máy ảnh thu hình nối tiếp
với “đài” để ghi lại các chi tiết nhỏ nhặt trên sân banh và hình ảnh được chọn
lọc để gởi qua các đài truyền hình. Thật tình mà nói, người xem đá banh trực tiếp
chỉ thấy các cầu thủ nhỏ như kiến, loay hoay chạy trên sân; trong khi người xem
truyền hình lại có thể nhìn rõ hơn, ai đang làm gì trên sân, thậm chí còn xem được
những hình ảnh quay lại, chỉ sau vài giây, nên có thể theo dõi trận đấu sát sao
hơn!
Thật vậy, khi xem trên truyền hình, người xem thấy rõ các cú
giao banh chính xác, lừa banh như mèo vờn chuột, đá lên phía trước, bỏ nhỏ lại
phía sau, đá bằng chân phải, chân trái, hay “phi thân” đá ngược banh vào khung
thành … Nói chung, thì cầu thủ cần có sức để chạy mau (hơn đối thủ), biết cách
lừa đối thủ (để họ không chận được banh), biết cách đá banh (để banh đi theo quỹ
đạo mình muốn, và tránh được sự phòng thủ của đội nghịch), và nhất là có quyết định
“chớp nhoáng” khi sút banh vào khung thành. Không ngôn từ nào có thể diễn tả chính
xác được cái thú vị của việc xem đá banh hơn cách chính mình xem đá banh. Hằng
chục năm qua, thế giới đã chứng kiến những thành tích độc nhất vô nhị của các
danh thủ nổi tiếng như Pelé (người Brazil), Lionel Messi (người Argentina), David Beckham (người Anh), Cristiano Ronaldo (người Portugal), Ronaldinho (người Brazil), Roberto Carlos (người Brazil), Ronaldo (người Brazil), Zinedine Zidane (người Pháp), Kylian Mbappé (người Pháp) … Trong vô số video về những thành tựu của các
danh thủ này (trong nhiều ngôn ngữ khác nhau) còn lưu lại trên mạng Internet, mời
bạn xem 1 vài video tiêu biểu dưới đây.
Danh sách 10 cầu thủ chạy nhanh nhất (tốc độ của Kylian
Mbappe = 38 km/h)
Những màn rê banh đáng nhớ
CHUYỆN LY KÌ VỀ NHỮNG CẦU THỦ RÊ BÓNG
HAY NHẤT LỊCH SỬ
Kỹ thuật giữ banh và các cú sút không tiền khoáng hậu
Trong lịch sử đá banh, người ta không thể quên những cú đá
huyền thoại mà người thủ môn đành bó tay, thí dụ như cú đá free kick ngoạn mục của Roberto
Carlos (đội banh Brazil)
năm 1997 trong video dưới đây
Những màn ghi bàn khó quên
Những giây phút để đời của các danh
thủ và màn thủ môn cứu nguy ngàn năm có 1
Những lỗi lầm của thủ môn còn ghi lại trong lịch sử đá banh
25 Most Humiliating Goals in Football
Những giây phút đáng nhớ trong World Cup 2022
WORLD CUP 2022 QATAR - ALL GOALS
MOST Memorable Moments of WORLD CUP
2022
3.
Đá phạt đền
Đá phạt đền mang nhiều ảnh hưởng tâm lý giữa người thủ môn và
người đá phạt đền. Người thủ môn thường nhảy qua, nhảy lại trong khung thành để
làm nhòa mắt đối phương. Người đá phạt đền cố tình lừa người thủ môn bằng cách
giả vờ đá góc phải (nhưng lại đá góc trái, hoặc ngược lại, hoặc đá thẳng vào giữa
khung thành), giả vờ đá cao (nhưng lại đá thấp), giả vờ đá thẳng (nhưng lại đá
theo hình vòng cung), giả vờ đá mạnh (nhưng lại đá nhẹ) … Nếu người đá phạt đền
có thể lừa được đối phương, thì người này có nhiều cơ hội để ghi bàn. Năm 2022,
Pablo López Landeros dùng video data trong các cuốc đá phạt
đền từ các trận World Cup, để phân tích xem vị trí nào trong khung thành người đá
phạt đền thường ghi bàn nhất.
Trên thực tế, người thủ môn không có nhiều thời gian để phản ứng
trong các cuộc đá phạt đền. Khoảng cách từ chỗ đặt banh đến góc phải (hoặc trái)
của khung thành = 11.85m. Với vận tốc đá banh nhanh nhất (của cầu thủ Ronny Heberson, người Brazil) = 210.9 km/h; người
thủ môn chỉ có 0.203 giây để cản banh!
Mời bạn xem các cú đá phạt đền “ấn tượng” nhất
Hướng dẫn đá phạt đền
5 BEST WAYS to SCORE PENALTY KICKS
HOW TO ALWAYS SCORE PENALTIES |
Penalty kick tutorial
Trò chơi điện tử đá phạt đền bạn có thể chơi trong máy vi tính,
iPad. Smartphone …
https://www.crazygames.com/game/penalty-kicks
Thay lời kết
Dầu bạn có phải
là fan đá banh hay không, có lẽ bạn từng tò mò về việc môn thể thao đá banh ở
Việt Nam đã bắt đầu từ lúc nào và ở đâu; phải vậy không? Nếu vậy thì mời bạn đọc
lịch sử của nền bóng đá Việt Nam, kể từ lúc phôi thai từ cuối thế kỷ
thứ 19, và xem 4 video clips dưới đây.
|
| |
| |
Nếu bạn muốn biết tin tức về đá banh bằng tiếng Việt, bạn có
thể vào trang web https://bongda24h.vn/. Ngoài ra, bạn cũng có thể vào trang
https://thethao247.vn/ để biết chi tiết liên quan đến đá banh bằng tiếng Việt. Bây
giờ, bạn chỉ cần 1 máy tính + Internet, hoặc 1 Smartphone, thì bạn có thể ngồi ở
nhà mà biết được nhiều thứ liên quan đến đá banh; một điều mà nhiều người không
thể mơ được, vài chục năm về trước!
