Ngoài chuyện lo âu về tổn thất tiền bạc sau cơn hỏa hoạn, người
ta lại nghĩ đến mạng sống của mình. Mình có thể bị phỏng, bị thương, hoặc bị mất
mạng hay không? Theo thống kê, thì trong các cuộc hỏa hoạn số người
thiệt mạng vì hít phải khói, cao hơn rất nhiều so với số người chết vì lửa. Tại
sao chết vì khói? Bởi vì các chất plastic, vinyl … khi bị cháy, tiết ra khí độc
và khói có khí CO, làm giảm đi lượng
dưỡng khí và làm con người chết ngộp. Trong các cuộc hỏa hoạn, khói lan
nhanh hơn lửa.
Vào thời điểm năm 2022, giá 1 máy dò khói giao động từ CAD 13
(chạy bằng pin 9V) đến CAD 118 (dò khói + CO chạy bằng điện 120 V và pin
lithium dự phòng có hiệu quả trong vòng 10 năm). Vì giá mua 1 máy dò khói không
cao và vì máy dò khói có thể cứu chủ nhà khi nhà cháy, nên không ai có thể viện
lý do gì để không gắn máy dò khói trong nhà.
Nhưng, ít người biết 1 số chi tiết cần thiết về máy dò khói.
Thí dụ như:
·
Tuổi
thọ trung bình của máy dò khói là 10 năm (muốn biết lý do tại sao là 10 năm, mời bạn đọc “Confession” of A Photoelectric Smoke Alarm). Mặt sau của máy dò khói luôn có ghi
năm sản xuất của máy. Nếu khi bạn bấm nút “test” và
máy dò khói của bạn kêu “bíp”, thì mạch điện trong máy vẫn còn hoạt động; nhưng
hệ thống cảm ứng (sensory system) có thể không còn hoạt động nữa. Hãy nên thay máy mới, khi máy của
bạn hơn 10 năm tuổi.
·
Các
căn nhà mới xây đều có gắn máy dò khói chạy bằng điện, kèm thêm pin dự phòng (để
hoạt động trong trường hợp nhà bị cúp điện). Sau khi nhà được xây xong, bạn vẫn
có thể gắn thêm máy dò khói chạy bằng điện; nhưng tốn công và tốn tiền hơn (để gắn
thêm đường dây điện, ẩn ở phía mặt sau trần nhà). Vì lý do này, nhiều người thường
chọn máy dò khói chạy bằng pin, mỗi năm thay pin 2 lần. Vào năm 2022, người
chuyên môn khuyên chúng ta nên dùng loại pin lithium và chúng ta không cần phải thay pin
mỗi 6 tháng!
|
·
Đừng
sơn máy dò khói, theo như lời dặn “do not paint” in trên mặt trước của
máy dò khói. Thông thường thì trần nhà sơn màu trắng, vỏ của máy dò khói phần lớn
đều được làm bằng nhựa màu trắng để hợp với màu trần nhà; vì vậy chúng ta không
cần sơn. Nhưng nếu sơn, thì sao? Sơn có thể làm bít các lỗ trống trên vỏ của máy,
ngăn cản không khí vào máy, và làm cho hệ thống cảm ứng không hoạt động được khi
có khói! Tương tự như vậy, thỉnh thoảng bạn nên lau chùi máy dò khói, đừng để bụi,
bồ hóng, hay nhện giăng tơ trong máy. Máy dò khói có 2 loại: máy dò khói quang điện (Photoelectric)
và máy dò khói ion hóa (Ionization). |
|
|
|
Theo cơ bản, máy dò khói quang điện có 1 nguồn phát tia hồng ngoại và 1
thiết bị cảm quang để đón nhận tia hồng ngoại. Có 2 cách để thiết kế máy dò khói
quang điện:
·
Khí
có khói, thiết bị cảm quang không nhận được đầy đủ tia hồng ngoại như khi không
có khói (Light-obscuration smoke
detector)
·
Khi
không có khói, thiết bị cảm quang không nhận được tia hồng ngoại (Light-scattering smoke detector)
Muốn biết thêm chi tiết về máy dò khói quang điện, mời bạn đọc “Confession” of A Photoelectric Smoke
Alarm.
Theo Canada Safety Council, máy dò khói quang điện phản ứng tốt
cho loại hỏa hoạn cháy chậm, nên được đặt trong phòng khách, phòng ngủ và kế nhà
bếp; máy dò khói ion hóa phản ứng tốt cho loại hỏa hoạn có lửa và nên đặt ở những
nơi có chất dễ cháy.
Nhiều người thắc mắc không biết họ phải đặt bao nhiêu máy dò
khói trong nhà và ở chỗ nào. Câu trả lời thật đơn giản: mỗi tầng ít nhất phải có 1 máy dò khói, đặt ở vị trí nhiều người trong nhà
thường có mặt, thí dụ như phòng ăn, cầu thang, hành lang dẫn đến phòng ngủ … Có
người quan ngại rằng khi gắn nhiều máy dò khói, chủ nhà phải tốn nhiều tiền và
phải bỏ ra nhiều công sức để bảo trì hơn. Giữa mạng sống cùng tài sản của mình
và tiền phải chi tiêu, bạn chọn cái nào?
Ngoài ra còn có máy dò nhiệt (heat detector), báo động khi nhiệt độ trong phòng lên cao hơn 58o C – hay 135o F (Fixed Temperature Detector), hoặc đột nhiên tăng lên quá nhanh - từ 6.7° đến 8.3°C trong 1 phút (Rate-of-Rise Heat Detector). Muốn biết máy dò nhiệt được thiết kế như thế nào, mời bạn đọc The continuous thermocouple. Trên máy dò nhiệt, có chữ “Not A Life Safety Device” vì loại máy này không thể dò khói và khói là nguyên nhân chính gây tử vong trong các cuộc hỏa hoạn. Nếu hỏa hoạn xảy ra nhanh chóng – thí dụ như cháy vì xăng, dầu, hay cháy vì các vật liệu dễ cháy, như gỗ, plastic – thì nhiệt độ trong phòng tăng nhanh và máy dò nhiệt sẽ mau chóng báo động. Trong các căn hộ chung cư, người ta thường gắn 1 máy dò nhiệt gần nhà bếp và 1 máy dò khói trong hành lang trên đường đi đến phòng ngủ.
Máy dò khói và máy dò nhiệt trong các building, hay trong
chung cư, được nối liền với bộ điều khiển chính. Nếu ai đó phát hiện hỏa hoạn
trước khi máy báo động, thì người đó có thể bấm nút báo động (Manual Call
Point). Khi có hỏa hoạn, chuông và đèn báo động tự động kích hoạt để kêu gọi
người trong building mau chóng thoát thân. Khi đội cứu hỏa đến nơi, nhân viên cứu
hỏa nhìn vào bộ điều khiển chính và mau chóng nhận ra chỗ hỏa hoạn xuất phát. Mặt
khác, bộ điều khiển chính được nối trực tiếp với sở cứu hỏa gần nhất, để khi có
chuông báo động hỏa hoạn, sở cứu hỏa được thông báo lập tức và có thể mau chóng
đến hiện trường.
Với các thiết bị tân tiến, chắc chắn đội cứu hỏa sẽ nhanh chóng
dập tắt được lửa; nhưng không chắc chắn cứu được người. Rạng sáng ngày 9 tháng
giêng năm 2022, 1 hộ trong chung cư ở Bronx,
New York bốc cháy. Khói lan truyền khắp chung cư, 1 phần vì do lỗi của 2 cánh cửa
tự động (mở thay vì đóng, khi có hỏa hoạn). Rốt cuộc, 17 người chết, 44 người bị
thương, 32 người bị nhiễm bịnh nặng: tất cả chỉ vì hít phải khói!
Sáng ngày 20 tháng giêng năm 2022, 3 anh em trai 9
tuổi, 12 tuổi, 15 tuổi chết vì hít phải khói trong căn nhà bị cháy ở
Brampton, Ontario. 2 giờ sáng ngày 28 tháng 3 năm 2022, đội cứu hỏa ở Brampton,
Ontario được gọi cấp cứu 1 căn nhà đang bị hỏa hoạn. Sau khi họ dập tắt lửa, họ
khám phá cả gia đình 5 người (kể cả 3 đứa bé 6, 8 và 11 tuổi) đều tử
vong vì khói. Mùa hè năm trước, người chủ của căn nhà này đã sửa chữa cho nhà đẹp
hơn; và định gắn trở lại máy dò khói, nhưng chưa kịp làm thì nhà đã bị cháy, gây
thảm họa cho cả gia đình!
Còn nhớ vài chục năm trước, 1 thiếu phụ Việt Nam dẫn 2 đứa
con trai vượt biên, đến tạm cư ở thành phố Toronto. Một hôm, bà đi chợ ở phố Tàu,
để 2 đứa con (9 tuổi và 11 tuổi) ở nhà không có người trông coi. Khi về đến nhà,
bà sửng sốt khi thấy cảnh sát và đội cứu hỏa đang bao quanh căn hộ của bà. Bà
xin phép được vào trong, vì con bà đang ở trong đó. 2 đứa con của bà đang ôm
nhau, trong tủ đựng quần áo, chết ngạt từ lúc nào vì hít phải khói. Bà điên cuồng,
khóc lóc thảm thiết vì bà đã vô tình gây cái chết cho con bà, trong khi người
ta còng tay bà đưa về đồn cảnh sát vì tội để trẻ con dưới 12 tuổi ở nhà 1 mình:
1 tội thật trớ trêu cho người mẹ vừa đặt chân đến xứ sở này. Tin này được lan
truyền trên báo chí và đài truyền hình ở Toronto.
Ai chưa từng lâm vào cảnh nhà cháy, chưa từng bị khói làm tê
liệt khả năng suy nghĩ của não bộ, thì chưa thể hiểu được nỗi kinh hoàng của hỏa
hoạn, nhất là khi bị lửa dí vào đường cùng, trong căn nhà không còn lối thoát.
Cảnh này đã từng xảy ra ngay cả trong trường hợp nhà có gắn máy dò khói, máy dò
lửa; bạn có tin không?
