Đã từ lâu Microsoft từng loan báo: họ sẽ ngừng support Windows 10, vào ngày 14 tháng 10, 2025. Sau ngày đó, ai không update lên Windows 11, sẽ phải “ráng chịu” và không thể đổ lỗi cho Microsoft! Vào năm 2023, người ta ước đoán trên thế giới sẽ có khoảng 240 triệu máy có gắn Windows 10, còn tốt – nhưng không thể gắn Windows 11, vì hardware của máy không thỏa mãn yêu cầu của Microsoft. Nếu desktop hay laptop của bạn lâm vào trường hợp này, bạn sẽ tính sao?
Bạn có nhiều chọn lựa:
1. Mua 1 máy khác có gắn sẵn Windows 11. Máy này không bắt
buộc phải là 1 máy mới hoàn toàn; mà có thể là 1 máy cũ có gắn Windows 11;
2. Tiếp tục dùng máy với Windows 10 và que sera sera; hoặc trả
thêm tiền để được Extended Microsoft Support sau ngày 14 tháng 10 năm 2025;
3. Tìm cách “qua mặt” Microsoft bằng cách bypass file mà
Microsoft dùng để check system requirements trước khi install Windows 11;
4. Không dùng Windows nữa, mà sẽ dùng 1 hệ điều hành (operating
system) khác.
Chọn lựa số 1 và 2 quá
dễ dàng, nên không cần bàn thêm.
Chọn lựa số 3 khá hấp dẫn, nhưng người thường như bạn và người viết,
thì làm sao biết file nào trong Windows 11 installation package mà “rờ”. May
thay, vào cuối tháng 8 năm 2024, có người đã mách nhiều cách để install Windows
11 khi bị Microsoft chê. Thí dụ như How
to install Windows 11 the way you want (and bypass Microsoft's restrictions):
·
Dùng Rufus để
tạo bootable USB drive cho Windows 11 installation ISO image và xóa Windows 11
system requirements; hoặc
·
Sửa HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\Setup\MoSetup để
bypass system requirements check;
Nếu thấy 2 cách này quá phức tạp, bạn có thể dùng cách xóa nội dung của file appraiserres.dll, theo lời chỉ dẫn trong Another Method to Bypass Windows 11 System Requirements; đơn giản hơn nhiều.
Chọn lựa số 4 đòi hỏi việc nghiên cứu nhiều hệ điều hành và
cuối cùng chọn 1 cái thích hợp nhất. Nếu bạn đã
quen sử dụng Windows tử nhiều năm qua, thì tại sao bây giờ bạn lại muốn chọn 1 hệ
điều hành khác? Bạn nên lợi dụng cơ hội này để thử tìm xem có hệ điều hành nào
khác “tốt” hơn Windows 11 hay không.
Theo thiển ý của người viết, 1 hệ điều hành tốt cần có những
điểm sau đây:
1. Free
và tự dộng update;
2. Dễ
install và dễ sử dụng (cho người từng sử dụng Windows 10);
3. An
toàn (không sợ bị virus phá khuấy, không bị theo dõi);
4. Có
apps tương tự như trong Windows 11 (thí dụ như Microsoft Office);
5. Có
technical support hỗ trợ.
Nhiều người đã quan tâm đến việc so sánh các hệ điều hành
để thay thế Windows 11; thí dụ như Top 10
Windows 11 Alternatives & Competitors, Top 5 FREE Alternative OS to
Windows 11, Top 10
Windows 11 Alternatives & Competitors, Install Linux instead of Windows 11 - Here's how!. Bạn có thể đọc các tài liệu này để biết thêm
chi tiết.
Khi thấy nhiều người đề nghị sử dụng hệ thống Linux, người viết xiêu lòng. Để an tâm hơn, người viết tham vấn ChatGPT và nhận được câu trả lời rất chi tiết trong ChatGPT so sánh OSes; mời bạn xem. Cuối cùng, người viết chọn Ubuntu, sau khi biết các chi tiết sau đây từ Ubuntu Vs Windows 10 – Which Is A Better OS:
·
Ubuntu không
tính tiền
·
Ubuntu tự động
update trong background, không cần restart máy
·
Ubuntu không
cần gắn thêm virus protection; Ubuntu đòi có password mỗi khi mình muốn gắn thêm
files
·
Ubuntu “chạy”
mau hơn Windows vì Ubuntu ít có “background services”
·
Ubuntu boots
mau hơn
·
Ubuntu
file nhỏ hơn (10-20 GB) so với 20-40 GB trong Windows.
·
Ubuntu có
Image editors (GIMP, Shotwell)
·
Ubuntu có
Music players (Rhythmbox, VLC)
Nhưng, Ubuntu có vài điểm bất lợi cho người sử dụng, thí dụ như:
· Không thích hợp
cho người chơi “Games” (người viết không chơi games).
· Không thể gắn
Microsoft Office, mặc dầu có cách work around để khống chế khó khăn này.
Bạn có thể xem chỉ dẫn về cách lắp đặt Ubuntu tại Install Ubuntu desktop. Sau khi gắn Ubuntu, nếu muốn dùng Microsoft Office, chúng ta có thể sử dụng Microsoft 365 nhưng phải mua (giá rẻ nhất là CAD $79.00/năm). Nếu có Google Drive, chúng ta có thể sử dụng Docs, Sheets, Slides với các features tương tự như trong Word, Excel, PowerPoint. Tuy nhiên, các apps Docs, Sheets, Slides không thể hoàn toàn thay thế Word, Excel, PowerPoint; thí dụ như Slides không thể save/create video từ presentation! Mặt khác, người sử dụng Docs bị giới hạn với các fonts mà Google cung cấp; trong đó không có các fonts dành cho tiếng Việt!
Vào thời điểm hiện tại (tháng 9, năm 2024), LibreOffice là 1 app free, có nhiều software tương tự như Word (Writer), Excel (Calc), PowerPoint (Impress). Muốn biết thêm về LibreOffice, mời bạn xem Screenshots. LibreOffice cũng có phiên bản tiếng Việt https://vi.libreoffice.org/.
Nếu bạn có 2 máy với Windows 10, bạn có thể giữ nguyên 1 máy với Windows 10, và trong máy còn lại thay hệ điều hành với Ubuntu và thay Microsoft Office bằng LibreOffice. Bạn đồng ý không?
Nếu bạn chỉ có
1 máy với Windows 10, và nếu máy của bạn có đủ memory, bạn có thể cài đặt
Ubuntu vào Internal Drive trong máy của bạn, song song với Windows 10, mời bạn
xem Dual booting Ubuntu and Windows. Bằng cách này, bạn có thể tận dụng ưu điểm
của cả 2 hệ điều hành. Vào thời điểm bây giờ, bạn không cần phân vùng ổ đĩa (drive
partitions) trước khi bạn cài đặt Ubuntu (như trong các links chỉ dẫn cài đặt
Ubuntu trong các năm trước đây). Trong quá trình cài đặt, Ubuntu tự động làm việc
này, rồi báo cáo kết quả phân vùng (tên và chức năng (functionality) của mỗi vùng).
Trong quá trình cài đặt, Ubuntu buộc bạn phải mở account với Ubuntu, trong đó có
username, email address và password (để rồi sau này mỗi khi bạn vào Ubuntu, bạn
phải sign-in với password trong account của bạn).
Cũng trong quá
trình cài đặt, Ubuntu ngỏ ý rằng bạn có thể cài đặt phiên bản miễn phí (Ubuntu Standard), hoặc mua phiên bản Ubuntu Pro. Ubuntu cho phép bạn cài đặt
phiên bản miễn phí trong 5 máy, được cập nhật (feature and security updates) trong
5 năm. Ubuntu Pro được cập nhật trong 10 năm và được hỗ trợ (support) 24/7,
trong khi Ubuntu Standard chỉ nhận được hỗ trợ từ cộng đồng mạng. Nếu bạn sử dụng
Ubuntu cho mục đích cá nhân, thì bạn không cần chọn Ubuntu Pro.
Sau khi cài đặt
xong, Ubuntu sẽ tự ý cài đặt boot order
trong máy của bạn, theo cách chọn Ubuntu (boot option #1) mỗi khi bạn mở máy (start
up), và chọn Windows làm boot option #2. Vì vậy, nếu bạn muốn chọn Windows mỗi
khi mở máy, bạn phải dùng bios
settings để thay đổi boot order.
Sau khi Ubuntu được
cài đặt xong xuôi, bạn vào Ubuntu để làm quen với các features trong Ubuntu. Nếu bạn muốn làm quen
với Linux commands, mời bạn đọc 60 essential Linux
commands. Cài đặt và sử dụng Ubuntu không khó, bạn muốn thử không?
