Pages

Thứ Bảy, 31 tháng 5, 2025

Mỹ nữ hay robot

Từ xưa lắm rồi, con người luôn muốn làm những chuyện mà tạo hóa đã không cho họ làm, thí dụ như tự mình có thể
bay như chim, hay lên cung trăng thăm Chị Hằng, hay có thể nhìn hoặc nghe thấy theo dạng thiên lý nhãn, thuận phong nhĩ, hay có thêm con mắt ở phía sau gáy để nhìn về phía sau lưng, … Những ước mơ như vậy tưởng chừng như không bao giờ thành sự thật; nhưng, rõ ràng con người đã từ từ khắc phục những thách thức của tạo hóa. Trong thí dụ có thêm con mắt ở phía sau đầu, thì thật sự con người không cần phải cất công “chế” con mắt như vậy; bởi vì chỉ cần quay người về phía sau, thì con người sẽ thấy như ý muốn (robot bây giờ có thể quay đầu 180o!). Mặt khác, bây giờ, xe hơi đã có gắn sẵn 1 camera ở phía sau, giúp người tài xế nhìn thấy cảnh vật ở phía sau xe, trên màn hình ở gần tay lái; giống như họ có thêm con mắt ở phía sau. Đối với các ước mơ khác, thì con người đã phải dày công nghiên cứu và chế biến, trước khi đạt được ước mơ.

Trong những năm gần đây, con người đã tiếp tục chế tạo động vật nhân tạo mà 100 năm trước chưa hề có; mong rằng sẽ có ngày con người đuổi kịp tạo hóa. Thông tin công nghệ tiếp tục loan tin về những thành công trong lãnh vực chế tạo côn trùng nhân tạo: bướm, chuồn chuồn, châu chấu …, thú vật nhân tạo: khỉ, ngựa, trăn …, chim cò, cá mập, từ con ruồi nhân tạo nhỏ chưa đầy móng tay của con người, đến con voi nhân tạo khổng lồ nặng 107,000 lbs!

Festo Emotion butterfly
Festo Emotion butterfly
TAUB robot is modeled after a high-jumping locust

CHARLIE – robotic monkey

CORLEO  - robotic horse
Robotic boa
Robotic crane
Robotic shark
 
Microbot Medical’s ViRob “fly” robot
Robotic elephant

Nhiều người cũng đã chú ý đến chú chó nhân tạo, làm “người dẫn đường” cho người mù, như trong hình bên dưới. Nhưng, đây không phải là 1 ứng dụng thực tiễn của chú chó này, vì vài năm trước đây (năm 2020), người mù đã có thể sử dụng chiếc gậy thông minh WeWalk Smart Cane  để dò đường, để tự mình đi xe buýt, hay để biết đường đi đến nơi họ muốn đến, … Đến năm 2025, chiếc gậy này được cải tiến thành WeWalk Smart Cane 2, với nhiều ứng dụng AI, thí dụ như ChatGPT AI assistant. So với chú chó dẫn đường, chiếc gậy thông minh không cồng kềnh, dễ thu xếp, và tốn ít năng lượng hơn. (Sẵn dịp nói đến chuyện người mù, ít người biết đến việc con người đã chế được cặp kính để giúp người mù “thấy” như người sáng mắt, thậm chí còn có thể giúp người mù làm việc như 1 người kỹ sư viết phần mềm thông thạo trong công nghệ thông tin!) Mời bạn xem 1 video clip vui về chú chó nhân tạo so tài với các cô, chú chó thật. 

Song song với các robots kể trên, người ta đặc biệt quan tâm đến các robot có thể làm việc như con người, trông giống như con người và gần đây hơn, biết nói chuyện và suy nghĩ như con người. Trong tiếng Anh, nhiều người thường nhầm lẫn robot, với android và cyborg. Trong tiếng Việt, người ta vẩn giữ nguyên 3 từ robot, androidcyborg như trong tiếng Anh. Căn cứ theo What Is The Difference Between Robots, Androids and Cyborgs, thì

 ·        robot là (người) máy, có thể thay người thật để làm những công việc nặng nhọc, nhàm chán, nguy hiểm, 24/24 (trừ khi cần bảo trì, hoặc khi không có nhu cầu cần làm);

·        android là người máy có hình hài giống như người thật, có thể giao tiếp với con người và có thể làm việc như robot;

·        cyborg là 1 sản phẩm cơ điện dùng để thay thế những mất mát trên cơ thể của con người, thí dụ như tay giả, chân giả mà người sử dụng có thể điều khiển y hệt như tay, chân thật của mình.

Theo thiển ý của người viết, android thú vị hơn ở chỗ nó vừa là robot, vừa có tay chân cử động được như người, và vừa trông giống như người thật.

Robot
Android
Cyborg
Ban đầu, người ta chú trọng vào việc chế tạo cánh tay robot, như loại robot được dùng trong các xưởng lắp ráp xe hơi. Trong giai đoạn này, người ta đặt cánh tay ở 1 vị trí cố định và bàn tay có thể cầm 1 vật thể với trọng lượng dưới 1 mức cố định, nâng lên, di chuyển, rồi đặt xuống ở 1 nơi khác. Bàn tay của robot không nhất thiết phải giống như bàn tay của con người. Sau này khi làm robot giống như người (humanoid robot) thì bàn tay của robot khá giống như bàn tay của con người, thí dụ như bàn tay của Linkerbot có 42 DOF (Degrees Of Freedom) như trong hình dưới đây.
Bàn tay của Linkerbot

Bàn tay của con người

DOF là 1 danh từ dùng trong Vật Lý, dùng để chỉ cách di chuyển 1 vật thể, thí dụ như chuyển động thẳng (translational motion): lên/xuống, ngang, dọc, hay chuyển động quay (rotational motion): ngước lên/xuống (pitch), quay trái/phải (yaw), quay vòng (roll). Trong trường hợp của bàn tay, mỗi chỗ giao nối của 2 khớp xương là chỗ có DOF. Trong bàn tay của con người, cơ bắp (muscle) giúp các khớp xương cử động; và trong bàn tay robot, thông thường người ta dùng dây nối liền khớp xương với 1 motor điện để điều khiển cử động của khớp xương. Nếu tò mò muốn biết thêm về cánh tay trong humanoid robot, mời bạn xem Humanoid Robots - Robotic Hands Part 1Humanoid Robots - Robotic Hands Part 2.

Sau khi thành công với cánh tay robot, người ta gắn thêm chân vào cánh tay để có thể sử dụng cánh tay ở nhiều nơi khác nhau. Chân có thể là bánh xe như trong Open Wheels (2 bánh xe), Justin robot (4 bánh xe), BEAR robot (bánh xe tăng), hay là chân để robot có thể bước đi như trong MIT humanoid robot.

Open Wheels

Justin robot

BEAR robot
MIT humanoid robot

Có người vì tò mò mà đã tự mình design và chế tạo đầu của humanoid robot, thí dụ như trong My New Robotic Head Design is Legally Confusing, 3D Printing a Robotic HeadSilicone Skin and 3D Printing: Creating an Expressive Animatronic Head. Dưới đây là hình đầu của 1 humanoid robot nữ, trước và sau khi lột lớp “da mặt”.

Đầu của android, được “làm đẹp” với da mặt và tóc

Đầu của android, sau khi bị lột tóc

Đầu của android, sau khi bị lột lớp da mặt

Trong các loại robots kể trên, có robot chỉ hao hao giống con người vì thật sự các robot này không có chân (thậm chí ngực và háng cũng “không giống ai”). Từ từ, người ta cố gắng làm humanoid robot càng ngày càng giống con người hơn, từ cấu trúc, hình dạng đến bộ não và mức độ thông minh. Xưa rồi là chuyện robot “có đuôi” để giúp robot cân bằng. Bây giờ, humanoid robot có thể tự cân bằng với các sensors như IMU (Inertial Measurement Unit) và hệ thống điều khiển (control system) dùng các phương pháp như ZMP (Zero Moment Point), CoM (Center of Mass), … Khi robot mất thăng bằng, hoặc không di chuyển đúng như dự định, … thì hệ thống điểu khiển (tựa như bộ não của con ngưòi) sẽ kích hoạt các joints cần thiết để robot hoàn thành sứ mạng của mình, hoàn hảo. Vào thời buổi bây giờ, AI và computer “đời mới” đã giúp hệ thống điều khiển robot hoạt động mau chóng và chính xác hơn. Vì thế, không còn lạ gì chuyện humanoid robot có thể nhào lộn, chạy đua, đánh nhau trên võ đài, nhảy múa, làm việc nhà, chăm sóc bệnh nhân, …  Mời bạn xem

Trong khuôn khổ nhỏ bé của bài viết, chúng tôi không thể bàn về cách chế tạo và cách điều khiển của humanoid robot, vì vấn đề này quá rộng lớn. Nếu thấy hứng thú với những biến chuyển gần đây, bạn có thể xem:

·        How are robots built?

·        $8,000 Open-Source HUMANOID Robot STUNS OpenAI & NVIDIA!

·        An Introduction to Building Humanoid Robots | NVIDIA GTC 2025

·        First Humanoid Robot SHIPPED! Foundation Robotics SHOCKS Industry!

·        NVIDIA CEO's Huge Humanoid Robot Predictions (Jensen Huang)

Bây giờ, trên YouTube đầy rẩy những hình ảnh của humanoid robot có AI hỗ trợ. Thoạt xem qua, chúng ta khó lòng biết được thực hư. Bức hình của cô gái trong tấm hình chủ đề ở phần đầu của bài này, được trích từ phút 1:32:44 đến phút 1:34:46 trong video clip Trump is Keen on Tariff War, but China has Entered a New Era! Shanghai Auto Show is Future World. Thoạt nhìn cách cô gái xinh đẹp này đi đứng nhịp nhàng, dịu dàng, trò chuyện thân mật với khách, nhiều người đã phải trầm trồ: robot năm 2025 đã quá hoàn mỹ, vì họ tin rằng chính họ đã nhìn thấy robot thật. Bạn có nghĩ như vậy không? Xin mách nhỏ với bạn: robot thật (vào năm 2025) chưa biết sử dụng giày cao gót! Cô gái xinh đẹp này chỉ đóng vai robot bằng lớp áo/quần của robot. Xin đừng nhầm lẫn với wearable robots, 1 loại robot thật sự mà người khuyết tật có thể mặc vào người, để đi đứng như người bình thường, như trong hình bên phải.








AI-generated robot
Còn có 1 loại hình robot mà người xem dễ nhận ra ngay là loại hình do AI thiết kế (AI generated) như trong hình bên trái và bên phải. Mời bạn xem thêm Humanoid Diaries.

Nếu bạn đã từng sử dụng ChatGPT, thì chắc chắn bạn sẽ hứng thú hơn với loại humanoid robot có gắn thêm ChatGPT. Mời bạn nghe Nvidia CEO Jensen Huang nói chuyện về tương lai của Humanoid Robot với AI

Nếu quan tâm đến tin tức mới nhất năm 2025 vể humanoid robots, mời bạn xem:


Thay lời kết

Những tiến trình gần đây như vũ bão trong công nghệ robot và AI đã làm nhiều người phải bận tâm về giá trị và chỗ đứng của con người trong trái đất. Xưa nay, tạo hóa tạo ra sinh vật có đực, có cái; có nam, có nữ, để giao phối và sinh sản để bảo tồn nòi giống. Vì vậy mà mọi người sinh ra đều có cha, có mẹ, có 1 mối giây thiêng liêng ràng buộc cha, mẹ, với con cái. Bây giờ, con người chế tạo robot giống như người, nên cha (hay mẹ?) của robot không giống robot, và không có tình cảm gắn liền giữa robot với con người (biết đâu có ngày robot và con người sẽ có tình cảm với nhau?).

Người ta đang cải tạo robot để đưa trí tuệ vào robot, khiến cho robot mỗi ngày 1 thông minh hơn. Người ta đang sản xuất càng ngày càng nhiều robot hơn, cả nam lẫn nữ, để giúp con người đỡ phải làm việc nhọc nhằn như xưa, và robot còn giúp cải tiến việc làm của con người. Con người càng ngày lại càng ít sinh sản hơn, hoặc vì cảm thấy việc sinh và nuôi con là 1 gánh nặng cho mình, hoặc vì không thích thú đến việc bảo vệ nòi giống nữa. Con người rồi sẽ phải sống chung với (người anh/chị/em) robot thông minh; ai sẽ hơn ai? ai sẽ khởi động chiến tranh để diệt chủng đối thủ của mình? Biết đâu chuyện người máy chống lại người thật, tương tự như trong phim 2001: A Space Odyssey rồi sẽ xảy ra! Nói chi đâu xa, mấy lúc gần đây, người ta đã chứng kiến cảnh robot tấn công con người.

Như trong khoa học viễn tưởng, biết đâu có ngày trái đất sẽ không còn loài người nữa, mà chỉ còn robot. Bây giờ người ta đã lo ngại khi thấy robot nói chuyện với nhau bằng 1 ngôn ngữ mà loài người không hiểu được. Người ta lo ngại rằng có ngày robot sẽ rất thông minh; tự mình làm chủ mình và robot sẽ chế tạo robot. Nếu chuyện này xảy ra thật, thì ngày đó chắc cũng còn rất xa; bạn chưa cần bận tâm.